Wielu z nas może mylić odwróconą hipotekę z omawianą przeze mnie w poprzednich artykułach umową dożywocia. Konstrukcje obu instytucji mogą być w niewielkim stopniu do siebie podobne, jednakże przy bliższej analizie okazuje się, że są to dwie różne czynności. Jedyną podobną cechą jest fakt, że często dokonywane są przez osoby starsze, po 62. roku życia, które w przypadku odwróconej hipoteki, mimo godnego życia przed emeryturą, niestety, nie są w stanie godnie spędzić starości bez finansowej pomocy najbliższej rodziny czy banku.
Odwrócona hipoteka została uregulowana w ustawie z 23 października 2014 r. o odwróconym kredycie hipotecznym jest przeciwieństwem posiadanego przez większość z nas kredytu hipotecznego i w głównej mierze polega na tym, że to bank płaci comiesięczne „raty” w wysokości zależnej od wieku i płci osoby, której dotyczy, a przede wszystkim największe znaczenie przy ustalaniu wysokości comiesięcznych rat ma wartość nieruchomości. Pozwala to otrzymywać pieniądze z posiadanej nieruchomości bez konieczności jej sprzedaży. Przez cały okres beneficjent jest pełnoprawnym właścicielem nieruchomości. Istnieje również możliwość utrzymania prawa własności do lokalu po śmierci członka rodziny. Spadkobiercy wówczas muszą spłacić bankowi wartość pieniężną, którą przekazał w celu odkupienia nieruchomości, w przeciwnym wypadku dopiero wtedy instytucja finansująca nabywa pełne prawo do lokalu. Roszczenie staje się wymagalne 12 miesięcy po śmierci kredytobiorcy i zawiera wszystkie koszty i odsetki. Dotyczy to zarówno sytuacji w której bank, czy inna instytucja wypłacała „ekstra emeryturę” przez wiele lat, jak również przez krótki czasu.
Instytucja finansująca ma obowiązek dostarczyć w terminie nie krótszym niż 14 dni przed podpisaniem umowy formularz informacyjny zawierający wszystkie niezbędne informacje. Może on być dostarczony zarówno w formie papierowej, jak i w formie elektronicznej – wybór zależy od zainteresowanego.
Obrazowany formularz powinien między innymi zawierać:
• dane identyfikacyjne banku;
• termin i sposób wypłaty odwróconego kredytu hipotecznego – może być wypłacony jednorazowo lub w ustalonych ratach;
• sposób w jaki zostały wskazane koszty dodatkowe i wartość nieruchomości;
• prawa i obowiązki kredytobiorcy;
• zasady na których zostało oparte rozliczenie kredytu;
• kwotę omawianego kredytu, sposób jej ustalania i jego stosunek to rynkowej wartości nieruchomości;
• i przede wszystkim, że informacja nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny;
W praktyce wygląda to tak, że kwota, która co miesiąc jest wypłacana nawet pomimo długowieczności lokatora, nie jest w stanie odzwierciedlić jej rzeczywistej wartości, a w wielu przypadkach nawet nie jest w stanie pokryć połowy jej wartości. Nie działa to jednak w drugą stronę. Niedopuszczalna jest sytuacja w której właściciel jest winny instytucji więcej niż wynosi wartość nieruchomości. Osoba zamieszkująca nieruchomość mimo, że stopniowo się wybywa mieszkania czy domu ma obowiązek dbać aby do końca trwania umowy została w stanie niepogorszonym, czyli nie straciła na wartości. Lokator ma obowiązek również regulować wszystkie opłaty oraz podatki.
Należy pamiętać, że otrzymywane środki pieniężne są wolne od podatku oraz nie wpływają na wysokość dochodu wykazywanego w instytucjach państwowych świadczących pomoc finansową. Nie jest konieczne również wykazywanie zdolności kredytowej ani otrzymywanych miesięcznych dochodów, ponieważ nie jest to umowa na mocy której musimy świadczyć ze swoich środków finansowych.
Autor: Radek Knapek
DZIAŁ PRAWNY BROWWAR NIERUCHOMOŚCI